1974an errodatutako “ Chinatown” zinema beltz klasikoari omenaldia egiten dion film ilun, bortitz, dotore eta duina da.
​
Roman Polanski zuzendaria, garai hartan modan zegoena “Rosemary´s baby” edota “Che?” filmak errodatu ondotik , literatura beltzean (Hammet, Chandler,…) inspiratu zen filmatzerakoan. Baina ez zuen horien mimesia egin nahi izan, horregatik, kameraren gibelean jarri eta apaltasuna eta atrebentzia nahasiz, tentsioz beteriko giro berezia sortu zuen. Aitzinetik jarritako kode guztiak hautsiz , ikuspuntu garaikide bat eman zion , eta zinema klasikoaren zuzendariek bere garaian ezin izan zuten gordinkeria gehitu ere.
​
Film samin honen gaia boterea eta ustelkeria da. Iduriz errespetagarriak diren zital batzuk, sosa pilatu nahian, nahi duten guztia lortzeko duten gaitasuna erakusten duena.
​
Pelikula Los Angelesen girotuta dago eta ura da filmaren protagonista nagusia, esanahi eta sinbologiaz beterik. Hiria basamortuan eraikita dagoenez, ura menderatzen duenak boterea du. Kasu honetan, Noah Cross (John Huston) pertsonaia megalomanoak uraren hornikuntza manipulatuko du , aberasteko eta etorkizuna menperatzeko. Urak edo bere gabeziak filmaren kontakizun osoa bustiko du, bai handitasunean (urtegia), bai txikitasunean, bere garrantzia azpimarratzeko.
Bertze protagonista beroa da.Zeru beti urdinak, egun eguzkitsuak, lur okre edo gorri-horiak, espainiar estiloko eraikuntzetan berotasunetik ihes ezin duten barnealde ilunak, edota itzal marroi zikin, hautseztatu eta likatsuetatik gordetzeko gai ez diren haizegailuak edo pertsianak dira nagusi.
​
Filmak, Oscar sarietan, F.F. Coppolaren “ The Godfather” (“Aitabitxia”) filmarekin lehiatu behar izan zuen, eta horregatik, merezitako 11 izendapenetatik bakarra irabazi zuen, Robert Towneren gidoiarena. Zinemagintzako idazle eta adituen artean zinema iparramerikarraren historian gidoirik biribilena. Dena den, harribitxi hau idazle eta zuzendariaren arteko gatazka latzaren emaitza da, Polanskik Towneri aldaketa garrantzitsuak eginarazi zizkion eta.
​
Polanski eta aktore nagusien arteko liskarrak ere filmaren legendaren zati handi bat dira. Jack Nicholson eta Faye Dunawayren divismoak eta zuzendariaren izaera iskanbilatsuak aunitzetan talka egiten zutelakoz.
​
Jack Nicholson, J.J. Gittes detektibearen paperean, filmeko eszena guztietan agertzen da eta hauek gehienetan bere begiekin ikusten duenarekin hasten dira.Bogart eredutzat hartu eta haratago eramango du, eta ziniko itxurarekin agertzen bada ere, esku artean duen kasuarekin bukaeraino iristeko prest dagoen gizon jatorra baino tristea dela ikusiko dugu. Bere antzezpena ezinbertzekoa da “Chinatown” film beltz arrunt bat baino gehiago izateko , Nicholsonen karrerako paper garrantzitsuenetako bat izateraino.
​
Faye Dunawayk, garai hartako aktore gatazkati eta bikainetakoak, rol lazgarri, sentsual eta zorigaiztokoa modu erotiko eta zoragarrian jokatzen du.
​
John Hustonen lana ere sekulakoa da eta bere presentziak pantaila betetzen du. Pertsonaia doilor eta tamalgarri bat antzezten du.
​
Polanski berak ere, paper ttiki baina ahantziezinezkoa betetzen du .
​
Film honek argi erakusten digu “Noir” izateko zuri-beltzean ez dela izan beharrik.John A. Alonzo fotografia zuzendariak bere ibilbideko gailurra jo zuen pelikula honekin, egiterakoan hartutako arriskuak eta gauzatzeko zailtasunak kontuan hartuta. Lankideek zinema historiaren fotografiarik eder eta dotoreenetakoa dela uste dute.Kolore hori eta okreen laguntzaz eta gehienetan naturatik ateratako argiarekin, argitasun neurtu eta sotila lortzen du, eta filmari ukitu aztoragarri eta errealista ematen dio.
​
Bukatzeko, ezin da ahantzi bertze bi konpositore gibelerat bota ondotik , Jerry Goldsmithek, 10 egunetan bertzerik ez, ondu zuela filmaren musika bikaina.Bere tronpetaren doinuak beharrezko tenplean jartzen gaitu eta aberastasun materialez beteriko , baina barnealde ezdeuseko mundu bat idurikatzen du, eta filma malenkoniaz blaitzen du.
​
“Chinatown” zinema beltz purua da, maitasunez zuzendua, urteak pasatuta ere, besaulkian ahozabalik utziko zaituena .
